Her şeyi bilmenin dayanılmaz hafifliği ve düşünce eksenimizin kaygıları

“Bilmediğim, en iyi bildiğim şeydir” diyor filozofun biri. Bu tanım hiç şüphesiz ki “gerçek doğru” kavramını da gerçekten bilemeyen bir bilgi severin sözleri. Başka bir açıyla bakacak olursak  “doğru” şüphesiz ki en çetrefil yolların en anlaşılmaz ve başat düşüncelerin ürünü. Hemen herkesin her şeyi her şekilde ve konumda bildiği ve daha da önemlisi hemen herkesin kendi yanılgısını kabul etmeye yanaşmadığı, üstüne üstelikte “ısrar” tutumunun fanatize olmuş şekilde uygulandığını görüyoruz. “Bilgi”, “kavrama” ve “yorumlama” basamaklarından ilk iki basamağı tabansız bir şekilde terkedip, “kesin inanlı” bir tavırla “yorumlama” basamağıyla olan biten her şeyi açıklama gayretine girişiliyor. İnsanlık tekerleği bir kere keşfetti, bu artık tekerleğin yeni ve yineden keşfedilemeyeceğini ortaya koyuyor bir bakıma. Fakat yorumlama üzerinden fikir beyan etmek zorunda kalmak, adeta keşfedilmiş tekerleği yeniden keşfetmeye simulatif bir tavırla yanaşmayı doğuruyor. Anlamları ele aldığımızda “bilgi” nin, aslında en değerli olması gerekenin, en az başvurulan yöntem olması kabul edebileceğimiz şekilde edinmesi en zor, gidilmesi gereken en karmaşık yol olduğundan kaynaklanmaktadır. Düşünelim, bilmek için harcanan emek, bilmeden yorumlamak için harcanan enerji ile kıyaslanmayacak denli   çaba gerektirir. Temelde Homo economicus’da diyebileceğimiz  “iktisadi insan” hayata karşı tavır geliştirirken bu ekonomik tavrı her alana sirayet etmiş şekilde uygulamaktadır. Süreç içerisinde “bilgi”den uzaklaşan insan, yorumlama gücüyle her türlü sonuca ulaşabileceği gibi absürt bir kazanım elde etmektedir. Bu yüzden tartışmalar kısır, verimsiz ve somut verilerden uzak, son derece irrasyonel davranışlar olarak belirmektedir. Oysaki hayatın her alanında gerçekten bilgiye başvuran insan kendiliğinden rasyonel davranışların bir pratisyeni olacaktır. Bilgiden uzak olarak yapılan “yorumlama” tekniğinin elbette ki etkilendiği en önemli duygu kaygıdır. Kaygıyı hayata karşı olumlu-olumsuz, rasyonel-irrasyonel , akıl-duygu arasında sürekli çalışan bir piston gibi tanımlayacak olursak, düşünce eksenimizin kaygılardan kaynaklanan yollara başvurarak yorumlama yaptığı sonucuna rahatlıkla ulaşabiliriz. “Kaygı” bazlı yapılan her “yorumlama” içinde rasyonel biçimde “gerçek” ten uzaklaşarak ve sübjektif doğruların bir öğesi olarak hegemonyasını düşün dünyasında sürdürecektir. Bu mana da ele aldığımız tartışma biçimlerinde sorulması gereken temel soru “Yorumlarımın içinde ne kadar bilgi var? Bilgi olmayan kısmının ne kadarı kaygılarımdan kaynaklı?” . Saf biçimde doğruya ulaşmak isteyen insan bunu ancak aslında hiç var olmayacak ancak çevresinde dolaşabileceği objektiviteye yaklaşarak gerçekleştirebilir. Özetle her şeyi bildiğini sanan bir insan ile tartışırken onun öncelikli olarak en büyük “kaygılarını” öğrenin, ve bu kaygıların ne kadar rasyonalize edilebileceğini kendi zihninizde tartarak bu minvalde sorular sorarak tartışmayı devam ettirin, cevaplarınızı verirken kendimize soracağımız basit bir soru ile kaygılarımızdan ne kadar uzaklaşıp karşımızdaki insana ne kadar doğru sorular sorduğumuzu tartalım. Çünkü tekerlek keşfedildi ve ancak doğru sorular insanı gerçeğe götürebilir.

Renklerden Lacivert

Lacivertinden sıfır kilometre yüzgeçler kanatlanıyor

Şık görünmenin riyakarlığına

Gergin bekleyişlerde nihayet

Bir oda yolun sonunda

Kurulmuş

Sanki

Da vinci’nin sofrasında

Adam kahkahada

Kız oynaşta

Kahve getirir Mardin usulü cezvelerde

Zehir ki ne zehir

“Söyleyin hain hanginiz?”

Oğlan elleri iki yana bağlı gönlü hapiste

“neler oluyor?”

Krakerin yanına yakışıyordu açık çay

Kriter değil ha kraker

Kaçamak bakışlara saklanırken beğeniler

Söz sırası babada

Tam konuşacak

“Dini alet etmeyin” dedi bir ses

Hangi ses?

Vicdan

Köylüydü baba işte

Ne çok biliyordu yağmur ne zaman yağar

Bir çuval un ne kadar

Ama

Neden hep pahalıydı hayat kendini bildi bileli

1,5 kilogram baklava 30 lira

Umutların

Sayısı var hesabı yok

Dahukta Yolculuk

Kağnıya binmiş güney rüzgarı
Tard edip şeytanları
Tahtına çıkıyor ruhumun
İman edip yokluğa
Terk ediyor rastlantıları
Birden
"Belki"
Cehennemlerden kaçıp
Açılıyor
Tam karşıda
Yedi cennet kapısı
Gözü kapalı
Portakal çiçeği kokusunda

Rayihalardan derin bir nefes
Yumuşatıp en sert kabukları
Mutluluğu uyandırıyor rüyadan
Mahvedip bu irinli çıbanı
Bir ses
"Keşke"
Bu atrab
Alabilseydi zamanı öne
Dört nala koşardı sentor
Defne kokusunda

Bir sorun olarak sanat ve muhafazakar camia

Hayata karşı tepki koymanın, refleks geliştirmenin en önemli biçimlerinden birisi onu sanatla ifade etmek. Söz konusu tepkinin sanatsal şekilde yapılması, hiç şüphesiz onun kalıcılığını sağladığı gibi etkisini kuvvetlendiren bir dinamik oluşturmaktadır. Ancak sanatla desteklenebilen ideolojiler sesini çok daha gür çıkarabilir. Çünkü insanın içinde doğuştan getirdiği en önemli reflekslerden(ben refleks olarak nitelendiriyorum, bir düşünsel refleks) biri olan “keşfetme ihtiyacı” ancak sanatla gerçek bir keşif haline bürünebilir. İmgeler ve sanat insanları birbirine bağlamaktaki en önemli köprülerden birisidir. Bugün içinde bulunduğumuz paramparçalığın en büyük sebeplerinden birisi şüphemiz ortak bir sanat algısı oluşturup, bu söylem üstünden etki inşaa etmedeki eksikliğimizdir. Sünni-şii ayrımına bile bakarsanız çok ciddi bir sanat farkı vardır. Kabul edelim ki bizden çok daha muhafazakar görünen şia, Sünnilere nazaran çok daha sağlam sanat eserleri ortaya çıkarmıştır. Sünni dünya olarak sanatla aramızda uçurumlar var, oysa uçurum bir adımdan daha uzun değil, zıplamaya niyetimiz olsa karşıya geçeceğiz ama ne yazık ki başarılamayan bir durum. Çocukluğumuzdan beri sanatla şeytan ortakmışçasına davranmayı öğrendik. Bu yüzden muhafazakar kesim olarak iyi bir müzisyenimiz yok, virtüözünü geçtim, iyi bir sinema yönetmenimiz yok, iyi bir romancımız yok. Uluslararası romancımız çıksa ana avrat küfrediyoruz, adamın ideolojisinden kendi nefretimizi kusuyoruz ama oturup mücadele etmiyoruz. İyi eser her yerde kabul görür, sadi şirazinin tüm dünyada kabul gördüğü gibi. İyi bir karikatürist çıkarmadan yine bu anlamda gerçek bir dava şuuru kazandıramayız.Bu duruma küçük bir örnek vermek gerekirse, Filistin mücadelesini Filistin yapan unsurlardan birisi de Hanzala’dır. Hanzala’nın sırtına dayanan Müslümanlar mücadeleye daha sıkı bağlanıyorlar. Çünkü sanat kavramayı beraberinde getiriyor. Ve kavrayıştan eksik muhafazakar yapı anlayıştan da mahrum kalıyor. Bu yüzden acilen sanat faaliyetlerinde kendilerini göstermeleri gereken bir toplumla karşı karşıyayız. Yoksa Doğu Türkistan davasını da kavrayamayacağız, Filistin davasını da. Olaylara ise hep Aristo mantığında bakacağız, bulanık mantığı es geçeceğiz.

Kararan ruhlarımız:Doğu Türkistan ve Filistin

Bu ülke toplumu yaklaşık 2200 yıldır hiç bir zaman bir zemin üstünde tam olarak anlaşamadı, bu gerçek hala değişmedi. Milattan önce boylar arasındaki mücadeleyle başlayan süreç 19. yüzyıldan itibaren ideolojik anlamda bölünmeyle devam etti. Görünen o ki yüzyıllar bize çok yaramıyor. Bunun temelinde belki de bu coğrafyadaki her bireyin şifahi öğrenmeyeağırlık vermesi ve kavmiyetçiliği. kavmiyetçiliği ırki bazda elbette kullanmıyorum. ne yazık ki ikili ilişkilerde birbirini seven ve anlaşan insanlarımız kapalı kapılar ardından birbirleri hakkında plan kurmaktan da geri kalamıyorlar ve dahası küçük planların küçük adamları olmayı tercih ediyorlar. Bu küçük planlar o kadar uzayan bir liste oluşturuyor ki söz konusu ortada biz zulüm olduğunda bile insani duygulardan tamamen arınıp kavmiyetçiliğimizle zulümlerde ayrıma gidiyoruz. Örneğin insanlarımız hala ortada zulüm vardır ve biz zulme karşıyız demek yerine, doğu türkistana ses çıkarmayan neden filistinde konusuyor, ya da doğu türkistanı konuşan neden ağzına filistini alamıyor gibi saçma sapan diyaloglara giriliyor. Özetle zulümde birleşemediğimiz gerçeğiyle karşı karşıya kalıyoruz her defasında. Ramazan ayında oruç tutanlara zorla su içerten çin yönetimi ile ramazan ayında filistinlilerin üstüne bombalar yağdıran israil aynı tarafın üyeleri olduğunu söyleyemiyoruz. Zulüm tek sestir, bu böyle biline. Ve her müslüman Kur'ani bir tavırla kavmiyetçilikten uzak bir dik duruş sergilemeli, ve en önemlisi başarılamayan "mükemmel" davranışlardan insanların "iyileri" yapmalarına engel olunmamalı. Zulüm karşısında tek ses olmak, tek duada birleşmek her daim bir müslüman üzerine en az namaz kadar, oruç kadar farzdır. Bu anlamda kavmiyetçiliğinizden vazgeçin doğu türkistana sahip çıkın, en azından dualarınızda, yine sizde kavmiyetçiliğinizden vazgeçiniz filistine sahip çıkınız. orada çocuklar ölüyor, ve çocukların ideolojileri yoktur.